Jest suwerennym państwem na terenie Rzymu, liczącym zaledwie 44 ha. Stanowi siedzibę najwyższych władz Kościoła rzymskokatolickiego, gdzie rezyduje papież.

Watykan, zwany również Stolicą Apostolską, ma kształt zbliżony do trapezu i ze wszystkich stron otacza go średniowieczny mur z wyjątkiem wylotu placu św. Piotra. W skład terytorium wchodzą m.in. Bazylika św. Piotra, pałac papieski, gmachy muzeów, galerii, budynków administracji, dworzec kolejowy i ogrody watykańskie.

Do Stolicy Apostolskiej należy również wiele obiektów poza jej murami np.: na terenie Rzymu bazylika Laterańska, Instytut Archeologiczny, Uniwersytet Gregoriański, Watykańskie Obserwatorium Astronomiczne, a w Castel Gandolfo letnia rezydencja papieża.

Watykan pełni role ośrodka pielgrzymkowego, jest również obszarem na którym znajdują się cenne dzieła sztuki i architektury. Dlatego rokrocznie odwiedza go 3,5 mln turystów.

Atrakcje turystyczne Watykanu

Plac Św. Piotra

Plac znajduje się przed bazyliką św. Piotra na Watykanie i należy do osi łączącej bazylikę i Via della Conciliazione. Został zaprojektowany w 1656 roku przez Berniniego. Przestrzeń placu tworzy olbrzymia elipsa o długiej 240 metrowej osi.

Otoczony jest olbrzymim portykiem wybudowanym w latach 1656-1667. Tworzy go czterorzędowa kolumnada w porządku doryckim, zwieńczona attyką, na której ustawiono posągi 140 świętych. Wśród nich, można znaleźć pomnik św. Jacka Odrowąża, dominikanina, jedynego świętego pochodzącego z Polski.

Pośrodku Piazza San Pietro znajduje się egipski obelisk, który wraz z podstawą mierzy 40 metrów wysokości. Obelisk pochodzi z XIII wieku p.n.e. W Rzymie znalazł się w I stuleciu i początkowo był ustawiony na spinie Cyrku Nerona. W 1586 papież Sykstus V polecił przenieść go na obecne miejsce architektowi Domenico Fontanie. Bernini przy projektowaniu placu wykorzystał obelisk jako punkt wskazujący środek owalu.

Na Piazza San Pietro znajdują się symetryczne ustawione dwie fontanny. Jedna z nich, po prawej stronie placu, jest dziełem Berniniego, a druga Maderny. Po lewej stronie, pomiędzy bazyliką a kolumnadą znajduje się Spiżowa Brama, którą strzeże gwardia szwajcarska. W głębi widoczne są Schody Królewskie (Scala Regia) autorstwa Berniniego.

Bazylika Św. Piotra

Jest największym kościołem na świecie (powierzchnia: 23,000 m2) i jednym z najważniejszych świętych miejsc chrześcijaństwa. Wedle tradycji stoi na miejscu ukrzyżowania i pochówku św. Piotra, którego grób mieści się pod głównym ołtarzem. W bazylice i w jej podziemiach znajdują się także groby innych papieży w tym Papieża Polaka - Jana Pawła II.

Świątynia była budowana w latach 1506-1626. Zaprojektował ją na początku XVI w. Bramente, a ukończył ponad wiek później Carlo Maderna. Dlatego budowla łączy styl renesansowy z barokowym. Przy jej budowie zatrudnieni byli najlepsi włoscy architekci z XVI i XVII wieku. Wymiary budowli są imponujące: 212 m długości zewnętrznej, 187 m długości wewnętrznej, 132,5 m wysokości do wierzchołka kopuły, której średnica wynosi 42,45 m.

Bramante pierwotnie planował, że bazylika będzie zbudowana na planie krzyża greckiego, z wysoką kopułą nad skrzyżowaniem naw, ale po jego śmierci koncepcję zmieniono. Powrócił do niej dopiero Michał Anioł, gdy objął funkcję głównego architekta. Zdążył nawet wznieść podstawę kopuły, lecz po jego śmierci Carlo Maderna, przeprowadził radykalną zmianę założeń, porzucając ideę krzyża greckiego. Uznano wtedy, że kościół na planie krzyża łacińskiego będzie bardziej praktyczny, bo łatwiej pomieści liczne kongregacje.

Wnętrze świątyni jest obszerne i może pomieścić ok. 60 tys. osób. Na końcu nawy stoi posąg św. Piotra wykonany z brązu w XIII stuleciu. Nad głównym ołtarzem- konfesją św. Piotra, wznosi się wspaniały brązowy baldachim autorstwa Berniniego. Od ołtarza prowadzi zejście do Krypty św. Piotra (niedostępne dla zwiedzających). W pobliżu konfesji znajduje się także zejście do Grot Watykańskich, gdzie tłumnie udają się pielgrzymki, by pomodlić sie przy grobie Jana Pawła II.

Cztery masywne filary podtrzymują kopułę. Jej wnętrze podzielone zostało na ułożone promieniście pola i ozdobione mozaikami Cavaliera d'Arpino. Z poziomu posadzki dostrzec można podobizny czterech ewangelistów widniejących na pendentywach. We wnętrzu latarni wieńczącej kopułę zbudowany został balkon dostępny dla zwiedzających.

W bazylice znajduje się wiele słynnych posągów i rzeźb: Pieta Michała Anioła, grobowiec Pawła III autorstwa Giacomo della Porta, nagrobek papieża Urbana wykonany przez Berniniego, neoklasyczny pomnik Stuartów Canovy i wiele innych dzieł.

Muzea Watykańskie

Muzea Watykańskie tworzą zbiory dzieł sztuki zgromadzone na przestrzeni lat przez poszczególnych papieży. Zostały udostępnione ludności w 1787 roku. Obecnie zebrane, w różnych działach, stanowią najbogatszą kolekcję dzieł sztuki z całego świata.

W Pinakotece można zobaczyć m.in. obrazy takich mistrzów jak: Giotto, Bellini, Leonardo da Vinci, Caravaggio, Domenichino, Guido Reni. Muzeum Pio-Clementio gromadzi papieską kolekcję greckich i egipskich dzieł sztuki. Najbardziej znane są: Grupa Laokoona, Tors Belwederski i Apollo Belwederski.

W Muzeum Etruskim znajdują się zabytki pochodzące z wykopalisk prowadzonych na terenach południowej Etrurii i w Egipcie. Muzeum Chiaramonti udostępnia turystom kolekcję rzeźb antycznych powstałych w okresie od I wieku p.n.e. do III w. n.e.

Do ciągu muzealnego zostały włączone Stanze, czyli pomieszczenia ozdobione freskami m.in. przez Rafaela oraz Kaplica Sykstyńska.

Kaplica Sykstyńska

Znajduje się w Pałacu Watykańskim. Została wybudowana w latach 1475-1483 za pontyfikatu papieża Sykstusa IV - stąd jej nazwa. Kaplica jest ogromną prostokątną salą przekrytą sklepieniem kolebkowym z lunetami, którą dzieli na dwie części ażurowa balustrada, autorstwa Mino da Fiesole.

Ściany i sufit kaplicy zdobią freski. Najstarsze z nich widnieją na podłużnych ścianach, a zostały wykonane w latach 1481-1483, przez artystów z Toskanii i Umbrii. Często określane są nazwą "Stara Sykstyna", dla odróżnienia od tych wykonanych przez Michała Anioła zwanych "Nową Sykstyną". Ścianę po lewej stronie zdobi 6 scen z Starego Testamentu, a po prawej 6 scen z Nowego Testamentu.

Na uwagę zasługuje plafon wykonany przez Michała Anioła w latach 1508-1512, namalowany na sklepieniu podzielonym na małe i duże panele, przedstawiający historie od stworzenia świata, przez grzech pierworodny aż do biblijnego potopu. Najsłynniejszym dziełem wspomnianego artysty jest fresk "Sąd Ostateczny", znajdujący się na ścianie ołtarzowej. Dzieło powstało na zamówienie Pawła III w latach 1535 - 1541. Kompozycja malarska jest skupiona wokół centralnie umiejscowionej postaci Chrystusa, który wymownym i dramatycznym gestem skazuje grzeszników.

W Kaplicy Sykstyńskiej od początku odbywały się najważniejsze uroczystości kościelne. Niegdyś często odprawiano w niej msze święte. W kaplicy odbywa się konklawe, podczas którego kardynałowie dokonują wyboru nowego papieża.